.
c русского с таджикского

ум

м 
1. акл, хирад, фаҳм, зеҳн; 
пытливый ум акли кунҷков; 
человек большого ума одами боақл, одами хирадманд; 
светлый ум ақли расо (комил); 
проницательный ум акли басир (тез); 
короткий ум ақли кӯтоҳ; 
волновать умы одамонро шӯрондан 
2. мутафаккир, олим, хирадманд, донишманд; 
лучшие умы человечества беҳтарин мутафаккирони башарият <> в уме 
1. дар дил, дар фикр 
2) выражение удивления: ты в уме? ақлат ҳаст? ақ-лат дар ҷояш?; 
не в своем уме ақлаш дар ҷояш не, девонаавзоъ; 
из ума вон аз хотир баромад, фаромӯш шуд; 
на уме дар дил; 
от (с) большого ума ирон. аз камоли беақлӣ, аз бефаҳмӣ, аз нодонӣ; 
с умом андешида, фикр карда; 
себе ка уме ба кори худ ҳушьёр, дамдузд; 
без ума [быть] от кого-чего-л. волаю шайдои касе, чизе шудан; 
брать-ся за ум боақл шудан; 
взбрести на ум кому ба хаёл омадан; 
взяться за ум ба тавфиқ омадан; 
выжить из ума пир шуда ақлро гум кардан; 
держать в уме что дар хотир доштан; 
доходить своим умом сарфаҳм рафтан; 
лишиться ума аклро гум кардан, аз ақл бегона шудан; 
мешаться в уме ақлро гум кардан, девона шудан; 
не выходит (нейдет) из ума аз хаёл дур намешавад, фаромӯш намешавад; 
не идет на ум кому что ҳавсала нест; 
прийти на ум ба хаёл омадан; 
раскинуть умом фикр карда баромадан, майна кор фармудан, ақл давондан; 
свести с ума 
1) ба дараҷаи девонагӣ расондан, девона кардаи 
1) шефтаю шайдо кардан; 
сойти (спятить) с ума 
1) аклро гум кардан, девона шудан 
2) бемулоҳизагӣ кардан; 
ум за разум зашёл (заходит) у кого калла варам кард, майна гиҷ шуд; 
ума не приложу фикрам (ақлам) намегирад, ҳеҷ ақлам намерасад; 
уму непостижимо аз ақл берун; 
ума палата у кого акли расо, кони ақл; 
ума помраченье уст. аҷоиб, ҳайратафзо, тааҷҷубовар; 
уму-разуму учить/сого ақлу хирад ёд додан; 
задним умом крепок ақли ғулом баъд аз пешин медарояд; 
и в уме нет (не было) у когб-л. дар фикраш ҳам набуд; 
не моего (твоего, нашего) ума дело ин ба ман (ту, мо) алоқае надорад; 
по одежке встречают, по уму провожают посл. ум гап дар салла не, дар калла