.
c русского с таджикского

за

приставкаи префиксе, ки маънохои зеринро ифода мекунад: 
1. I) ибтидои амал: зааплодйровать ба чапакзанн сар кардан; 
заплакать ба гирья даромадан; 
забегать ба давутоз даромадан 
2) итмоми амал: заасфальтировать асфальтфарш карда шудан 
3) бо ҳиссачаи «ся» ё бе он - ба ҳадди охир расондани амал; 
аз ҳад зиёд кардани коре: заглядеться чашм дӯхта мондан, чашм канда натавонистан; 
заработаться бисьёр кор карда монда шудан; 
задарить тӯҳфаборон кардан; 
закормить хуб сер кардан 
4) равона шудани амал ба он тарафи предмет ва ё берун аз ҳудуди чизе: зайтй за дерево ба паси дарахт гузаштан; 
завернуть за угол ба хамгашти кӯча тоб хӯрдан 
5) зимнан иҷрошаванда будани амал: забежать сари роҳ даромадан; 
занести дароварда додан 
2. дар сифатсозӣ ва исмсозӣ маънои дар беруни чизе буданро ифода мекунад: загородный беруни шаҳр, берунишаҳрӣ; 
зарубежный хориҷӣ; 
заречье он тарафи дарё предлог 
1. с вин. (указывает направление движения за пределы чего-л.) аз, ба; 
уехать за город аз шаҳр берун рафтан; 
выбросить за окно аз тиреза берун партофтан; 
уйти за реку ба он тарафи дарё рафтан; 
выйти за дверь аз дар берун баромадан; 
вынести за скобки аз қавс баровардан // (под, внутрь, за) ба паси..., ба даруни..., ба; 
заткнуть рукавицы за пояс дастпӯшакро ба миёнбанд андармон кардан; 
положить за пазуху ба бағал андохган; 
поставить за шкаф ба паси ҷевон мондан; 
заложить руки за спину дастро ба пушт кардан 
2. с вин. (указывает на предмет, орудие, средство дейстдия чаще с гл. «сесть», «стоять» и т.п.)ба сари...; 
сесть за стол ба сари миз нишастан; 
сесть за руль ба сари руль нишастан; 
// (указывает на иачало действия, занятия) ба; 
взяться за работу ба кор сар кардан; 
приняться за учение ба таҳсил шурӯъ кардан ,'). с вин. (указывает на промежуток времени в течение которого что-л. совершается) дар, дар зарфи..., дар бадали..., дар муддати...; 
за ночь выпало много снегу дар якшаб барфи зиёде боридааст; 
мальчик подрос за лето дар муддати тобистон бача калон шудааст; 
за последние три года дар се соли охир; 
эту работу можно сделать за два часа ин корро дар ду соат кардан мумкин аст; 
за один раз да як бор, якбора 
4. с вин. (указывает на время, отделяющее одно событые от другого) пеш, пеш аз; 
за час до отхода поезда як соат пеш аз рафтани поезд; 
за несколько дней до поездки якчанд рӯз пеш аз сафар 
5. с вии.(указывает на превышение предела, меры) аз; 
уже за полночь шаб аз нисф гузаштааст; 
ей далеко за сорок синнаш аз чил кайҳо гузаштааст 
6. с вин. (по причине, вследствие чего-л.) бинобар, ба сабаби..., барои..., ба хотири...; 
благодарить за услугу барои хизмат миннатдорӣ кардан; 
наказать за шалость барои шухӣ ҷазо додан; 
за что? барои чӣ?, ба чй сабаб?; 
за что его не любят? барои чӣ вайро нағз намебйнанд?; 
за что-то ба сабабе, бинобар 
1. (во имя, ради, в пользу чего-л.) ба, барои..., аз барои..., дар роҳи..., ба хотири; 
отдать жизнь за Родину барои Ватан ҷон супурдан; 
бороться за мир дар роҳи сулҳ мубориза бурдан; 
голосовать за предложение барои таклифе овоз додан; 
поднять тост за чьё-л. здоровье ба саломатии касе қадаҳ бардоштан // в знач. нареч. барои..., ба тарафдории...; 
он голосовал за вай ҳамчун тарафдор овоз додааст // в знач. сказ. разг. тарафдор; 
все за, один ты против ҳама тарафдору як худи ту зид // в знач. сущ. за разг. «тарафдор»; 
подсчитать все «за» ҳама «тарафдорҳо»-ро шумурдан 
8. с вин. (указывает на расстояние) дар, то, дар масофаи...; 
за десять километров от города дар масофаи даҳ километр аз шаҳр; 
за два шага от обрыва ду қадам дуртар аз ҷарӣ 
9. с вин. (в оомен на что-л.) ба бадали..., ба ивазӣ...; 
ба, бе; 
внести деньги за утерянную книгу пули китоби гумшударо нардохтан; 
уплатить за квартиру пули квартираро додан // (при обозначении цены) ба, ба нархи...; 
купить книгу за пять рублей китобро ба нархи панч сӯм харидан; 
за плату ба (бо) музд, пулакӣ 
10. с вин. (вместо кого-л.) ба ҷоп..., ба ивази...; 
он работает за мастера вай ба ҷои усто кор мекунад; 
расписаться за кого-л. ба ҷои касе имзо кардан; 
работать за двоих кори ду касро кардан 
11. с вин. (указывает на то,что предмет, на который направляется действие) аз; 
взять за руку аз даст доштан; 
держаться друг за друга дасти якдигарро гирифтан; 
ба якдигар такя кардан; 
дернуть за ручку двери дастаки дарро якбора кашидан; 
трава цепляется за платье алаф ба курта мечаспад 
12. с вин. (с глаголами «отвечать», «ручаться» и т. п.) барои..., ба; 
отвечать за порядок барои тартиб ҷавобгар будан; 
ручаться за точность рассказа ба дӯрустии ҳикоя зомин будан; 
заступаться за кого-л. тарафи касеро гирифтан 1 
3. с вин. (при обозначении лица, предмета, которые вызывают какое-л. чувство) аз, аз барои..., аз ваҷҳи..., барои..., ба ҷои...; 
мне стыдно за него аз барои вай хиҷолат мекашам; 
краснеть за кого-л. ба ҷои касе сурх шудан 1 
4. с вин. (с глаголами «выйти», «выдать», «сватать») ба; 
выйти замуж за кого-л. ба касе ба шавҳар баромадан 1 
5. с вин. разг. (в качестве кого-чего-л.) ҳамчун; 
признать за правило ҳамчун қоида қабул кардан; 
считать за честь шарафманд будан; 
он слышен за остряка ӯ ба теззабонӣ ном баровардааст 1 
6. с тв. (указывает на предмет, место, позади которого происходит действие) дар он тарафи...; 
дар пушти..., берун аз, дар паси...; 
жить за городом берун аз шаҳр зистан; 
стоять за дверью дар пушти дар истодан; 
за окном дар паси тиреза; 
за горами дар паси кӯҳҳо; 
за рекой дар он тарафи дарё;
(внут-ри чего-л., за чем-л.) аз таги..., аз зери..., ба даруни..., ба паси...; 
держать за пазухой дар зери бағал доштан; 
солнце скрылось за тучами офтоб дар паси абрқо пинҳон шуд 1 
7. с тв. (указывает иа предмет, орудие, средство действия, чаще с гл. «сидеть», «стоять» и т. п.) ба назди..., ба сари..., дар сари..., дар паҳлӯи..., дар пеши...; 
сидеть за столом ба сари миз нишастан; 
сидеть за рулём дар сари руль нишастан; 
сидеть за книгой китоб хондан; 
за работой время прошло незаметно дар сари кор вақт номаълум гузашт 1 
8. с тв. (при обозначении движения, следования за кем-чем-л.) аз паси..., аз паи..., аз кафои..., аз ақиби..., аз дунболи...; 
идти [вслед] за кемзал. аз дунболи касе рафтан; 
следуйте за мной! аз пасм ман биёед!; 
гнаться за зайцем харгӯшро дунболагирӣ кардан 1 
9. ств. (во время какого-л. занятия) дар аснои..., дар вакти..., ҳангоми...; 
читать за обедом дар аснои хӯрок китоб хондан 
20. с тв. (после, вслед за кем-чем-л.) баъди..., пас аз; 
за дождливой весной наступило жаркое лето баъди баҳори сербориш тобистони гарм омад // (вслед, чередуясь) аз паси..., паи ҳам; 
читать книгу за книгой паи ҳам китоб хондан; 
шаг за шагом қадам ба қадам; 
один за другим яке аз паси дигаре; 
день за днём рӯз ба рӯз 
21. с тв. (по причине, из-за) аз сабаби..., бинобар; 
за шумом никто её не расслышал аз сабаби ғало-ғула гапашро ҳеҷ кас нашунид; 
за истечением срока бинобар тамом шудани мӯҳлат; 
за неимением свободного времени бинобар набудани вақти холй; 
за ненадобностью бинобар даркор набудан; 
за отсутствием улик аз сабаби набудани далел 
22. с тв. (с какой-л. целью) барои..., ба мақсади..., ба; 
пойти за водой барои об рафтан; 
послать за врачом ба духтур кас фиристодан; 
занимать очередь за билетами барои билет навбат гирифтан 
23. с тв. (указывает на лицо, предмет, который является объектом ухода, надзора, наблюдения) ба; 
смотреть за детьми ба бачаҳо нигоҳубин кардан; 
ухаживать за больными ба беморон нигоҳубии кардан; 
следить за чистотой ба гозагӣ назорат кардан 
24. с тв. (указывает на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия) ба сабаби..., сабаби...; 
задержка за утверждением проекта сабаб ин аст, ки лоиҳа ҳанӯз тасдиқ нашудааст; 
очередь за мной навбати ман; 
за вами долг ба гардани шумо қарз ҳаст 
25. с тв. (указывает на лицо, иредмет, которому присущи те или иные свой-ства): замечать за кем-л. недостатки камбудиҳои касеро пай бурдан 
26. с тв. (в значении предлога «с») бо; 
приказ за подписью директора фармон бо имзои директор; 
дело за номером два делаи (кори) рақами ду 
27. с тв. (с гл. «свататься») ба; 
свататься за дочь соседа ба духтари ҳамсоя хостгор шудан // (чаще со сл. «замужем»): быть замужем за кем-л. зани касе будан